MAŁA, PIĘKNA SŁOWENIA

 

                                         Stare Miasto w słoweńskim Koper

          RENESANS STAREGO MIASTA

                        U wybrzeża półwyspu Istria leżała niewielka wyspa nazwana przez Rzymian Capraria Insula – Kozia Wyspa, a na niej osada szybko przekształcająca się w miasto, zalążek przyszłego Capodistria, dzisiejszego Koper. Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego miasto dostało się pod panowanie Bizancjum. We wczesnym średniowieczu kolejno zamieszkiwali je zdobywcy - Longobardowie, Frankowie i wreszcie – Słoweńcy, zawsze dobrze zarządzane i dostatnie.

Z końcem XIIIw Kozia Wyspa wraz z przyległymi ziemiami dostała się pod panowanie Republiki Weneckiej; to zapoczątkowało dynamiczny rozwój miasta.

Capodistria stało się stolicą Przymorza, a w ciągu XV i XVIw przeżywało swój „złoty wiek” dzięki rozwiniętemu handlowi – głównie solą. Wtedy wzniesiono tu szereg nowych budowli – pałaców bogatych rodzin kupieckich, kamienic, obiektów administracji i świątyń. Wiele z nich przetrwało do dziś przypominając współczesnym o minionej świetności miasta.

Republika Wenecka przestała istnieć w 1797r podczas wojen toczonych w Italii przez Napoleona Bonapartego, generała młodej Republiki Francuskiej przeciwko Rosji i Austrii. Kongres Wiedeński w 1815r zakończył epokę napoleońską; zgodnie z jego postanowieniem Capodistria – Koper wszedł w skład cesarstwa Habsburgów.  

To wtedy zasypano kanał oddzielający Kozią Wyspę od lądu stałego, głównie materiałem z rozbiórki murów obronnych miasta. I oto Capodistria powoli traciła dotychczasowe znaczenie stając się prowincjonalnym, leżącym na peryferiach państwa miastem; zapomniane przez kolejne administracje - chyliło się ku upadkowi. Po I wojnie światowej Koper wraz z całą Istrią został przyłączony do Włoch.

Ciekawie potoczyły się losy miasta po zakończeniu II wojny światowej. 

W latach 1947 – 1954 Koper wraz z otoczeniem znalazł się w granicach tzw. Wolnego Terytorium Triestu – tworu politycznego w jego części B, administrowanej przez armię jugosłowiańską.

Po 1954r wszedł w skład Jugosławii; zmiana granic została zatwierdzona w 1975r.

25 czerwca 1991r po krótkiej wojnie wyzwoleńczej Słowenia stała się państwem niepodległym, a Koper – stolica Przymorza – jednym z jej najważniejszych miast, jedynym portem handlowym kraju. Dziś, po stuleciach burzliwej historii i latach zapomnienia przeżywa ono swój renesans.

                                 Za rzymską bramą - Stare Miasto

   

                              Łacińska inskrypcja na rzymskiej bramie

    

                       Brama Muda w miejskich murach i rzymskie zabytki

Zmierzałam ku rzymskiej bramie i pozostałościom miejskich murów. Na bramie widnieje tablica z łacińską inskrypcją przekazującą imię rzymskiego dostojnika zarządzającego Capraria Insula w czasach Imperium Romanum. 

   

             Weneckie Ponte Rialto czyli fontanna Da Ponte w słoweńskim Koper

   

                                lecz na prastarym placu - Preseren Trg

Po chwili znalazłam się w weneckiej Capodistria, u schyłku średniowiecza i rodzącego się renesansu, na placu ozdobionym osobliwą fontanną Da Porta przypominającą Ponte Rialto nad Wielkim Kanałem. 

   

                                                 Ulice starego Koper

   

                            Domy starego Koper, jeden z nich z przewiązką

I…”zanurzyłam się” w gąszcz wąskich, cienistych uliczek, prawdziwie włoskich, weneckich. Przechodziłam pod przewiązkami zdobnymi w stylowe okna i loggie, przez zaułki z iście italskimi „akcentami” w postaci sznurów miedzy oknami kamienic, z suszącym się „praniem”.

   

                                  Pałac rodziny Carli; podworzec, XVIIIw

   

                                              Dom z przewiązką na Starówce

   

                                                        Zaułek na Starówce

      

                                                      Ulica Starego Miasta

Zaglądałam do sklepików z drobnymi pamiątkami, do sklepów i butików z modną odzieżą i eleganckim obuwiem – to przy ul. Szewskiej, głównej ulicy koperskiego Starego Miasta.

A ile tu małych kawiarenek i restauracji w tych jego kamienicach, jak zachęcające dla mnie, wielkiego łasucha są„ gelaterie”(lodziarnie)! Przy okazji - nazwy ulic, instytucji, szkół, pałaców, muzeów itp są w dwóch urzędowych na Przymorzu językach – słoweńskim i włoskim ( pewien procent Włochów jeszcze mieszka w Koper).

    

                           Fasada z loggią - przykład weneckiego gotyku

   

                                           Przewiązka z gotycką loggią

   

                                                        Wenecka loggia

W perspektywie ul. Szewskiej zobaczyłam piękną loggię, charakterystyczny element weneckiego, późnego gotyku z dzwonnicą katedry w tle. Przeszłam pod łukiem bramy i znalazłam się na obszernym placu.

   

       Pałac Pretorów (poł XVw); na elewacji renesansowe detale. Siedziba Wielkiej Rady, przy placu - Titov Trg

   

                         Charakterystyczna attyka, detale i loggie 

   

                              Loggia miejska (XV w); Od XIXw kawiarnia

Dumnie prezentował się Pałac Pretorów (XVw) ozdobiony loggią, schodami z balustradą i różnymi detalami; wydał mi się „na żywca” przeniesiony z Wenecji. Po przeciwnej stronie placu „rówieśnica” Pałacu, loggia miejska, a w niej XIX - wieczna kawiarnia. Na środku placu wznosi się gotycko – renesansowa katedra pw. Wniebowzięcia NMP z „bardzo wenecką” dzwonnicą.

  

               Gotycko-renesansowa katedra pw. Wniebowzięcia NMP z dzwonnicą

   

                 Główna nawa katedry i główny ołtarz; barokowy wystrój wnętrza

   

                                         Ambona i ołtarz boczny katedry

   

                                      Wniebowzięcie NMP; malarstwo włoskie

 Na dzwonnicę można się wspiąć i spojrzeć z góry na stary Koper z jego plątaniną uliczek i zakamarków, na dalekie Alpy, błękitny Adriatyk, port, dzielnice mieszkaniowe i okolice miasta. Wnętrze katedry jest barokowe, lecz nie brak dzieł słynnych mistrzów pędzla m.in.V. Carpaccio i dłuta z epoki włoskiego renesansu i późniejsze – dostojne, eleganckie, ale i wzbudzające zadumę i modlitwę…

Wyszłam z katedry po dłuższej chwili i co zauważyłam? – tabliczkę z nazwą placu: Titov Trg! Szłam w stronę morza starą, oczywiście „wenecką” uliczką. 

   

                                  Najstarsza ulica Starówki w Koper

   

                                                           Stare Miasto

   

                                         Kilkusetletnie domy przy ulicy

   

                                         Konstrukcja budowlana z XV w

   

                                             Lew św. Marka - patron Wenecji

Na elewacji jednej z kamieniczek „Lew św.Marka” przypominał, że Capodistria pozostawała we władaniu Wenecjan (!), po drugiej stronie można było zobaczyć „na własne oczy”, jak budowano domy mieszkalne w XVw - w Wenecji i w Koprze.

   

                                                            Wylot ulicy

   

                                 Plac V. Carpaccia i późnogotyckie obiekty

   

                                            Zabytkowy magazyn solny

                

                                         Widok na miasto i marinę

Na nabrzeżu zachował się XVI-wieczny magazyn solny w otoczeniu ładnych, stylowych domów i – marina z przeł.XX i XXIw. A co dalej? Dalej niezbyt ciekawie prezentujący się bulwar, plaża i kąpielisko miejskie z kawiarnią, miejsce niezbyt zachęcające do odpoczynku choćby ze względu na bliskość portu. 

Pojawiły się też od paru godzin niewidziane samochody – Stare Miasto jest wyłączone z ruchu kołowego.

                                                    Marina w Koper

   

                               Port handlowy w Koper - jedyny w Słowenii

   

               Widok z nabrzeża w koper nad Adriatykiem na ośnieżone Alpy

Jednak znalazłam miejsce nad wodą, wśród zieleni i róż i na chwilę przysiadłam patrząc na życie tętniące w porcie.

Wracałam przez Starówkę wśród barwnego tłumu turystów. Latem w Koper odbywa się wiele imprez kulturalnych, festiwali, ulicznych widowisk i różnych występów artystycznych. Zewsząd słychać śpiew i muzykę. Miasto sędziwe – zważywszy wiek – ponad 2000lat burzliwej historii bierze radosny odwet za dziesięciolecia zapomnienia. Lecz właśnie to zepchnięcie Koper na peryferie państwa Habsburgów, a później Włoch sprawiło, że miasto zachowało swój dawny wygląd – średniowieczny układ ulic i zabytkowych obiektów architektury wprost idealnie od czasu ich wzniesienia i dziś oferuje nam tę niepowtarzalną aurę i urok dawnych czasów.

                                                                                              Ewa Utracka

 fot. Ewa Utracka